Emirhan Burak Aydın’ın son kitabı ‘Boncuk’, Temmuz 2024’te Holden Kitap etiketiyle, Holden Bu Ülke serisinde yayımlandı. ‘Gözlemci Olarak Buradayız’ romanı ve ‘Her Kabilenin Bir Endişesi’ hikaye kitabından sonra, yeni bir hikaye kitabıyla okurlarının karşısına çıkan Emirhan Burak Aydın, birebir vakitte editör ve tercümandır.
ANAHTARLAR
Emirhan Burak Aydın imzalı ‘Boncuk’, iki farklı epigrafla açılıyor. Bunlardan biri Ece Ayhan’ın Anahtarlar şiirindeki şu satırlar:
“İçerdekiler içerlerde
Dışardakiler dışarlarda kalmışlar
Kalmışlar mı kalmışlar kalmışlar”
İçeride ve dışarıda olanların anlatıldığı dokuz öykülük ‘Boncuk’ için, bu epigraf hayli hakikat bir tercih. İki hudut ortasındaki görünmez anahtar ise, muharririn başarılı atılımları ile farklı imgelemlere yahut yan karakterlere dönüşebiliyor. Biten ilgilerin, tekdüzeliklerin, sıradışılıkların anlatıldığı hikayelerde karakterlerin içsel seyahatlerinin onları bulundukları yerden öbür bir yere taşıdığını, diğer bir tabirle anahtarın kapıyı açtığını ve içeridekileri dışarıdakilere karıştırdığını söylemek mümkün.
İÇERDEKİLER
‘Boncuk’un İçindekiler yahut İçerdekiler kısmı Doktor Sağbırakmayan, Mıy Mıy Mıy Mıy, Karabağlar’a, Makam Sürücüsü İlhamını Bağlıyor, Baldır, Gulyabani Dostlarım, Yankıyer, Tamamköy, Dizi Seyircisi’ne konut sahipliği yapıyor. Tıpkı sosyo-ekonomik şartlara, yakın yaşlara, emsal yaralara sahip olan karakterlerin anlatıldığı bu hikayelerin vakit zaman tuhaf, vakit zaman ironik, vakit zaman da merkez noktasını kaybetmeye yakın hissettirdikleri söylenebilir. Kimi hikayelerde fantazyaya, kimi hikayelerde bilimkurguya rastlarken, Bora Chung’ın hikayelerinden aşina olduğumuz gerçek ve gerçekdışının sentezlenişi Emirhan Burak Aydın’ın kaleminde de tıpkı hissi bırakarak kendini gösteriyor.
DOKTOR SAĞBIRAKMAYAN
Doktor Sağbırakmayan, kitabın açılış hikayesi. Karakterlerin ikisine de tıpkı uzaklıkta durduğu tanrısal anlatımla, Kerem ve Sezin’in evliliğinin can çekiştiği yerden yakalıyor bizi muharrir. Evliliğin sönmüş bir balon üzere sürüklenişini seriyor önümüze. Ayaklarını, hayatlarını, zihinlerini sürüyen Kerem ve Sezin’in evliliğini, tıpkı bir vakitler içi hava dolu olan fakat artık sömürülmüş bir naylon modülüne dönüşen tarafıyla gösteriyor. İkilinin tekdüze bağlarının, sevişmesiz gecelerinin faturasını ise doktor muayenelerine yani bir bakıma ilgisizliğin yol açtığı ağrıya ya da öteki bir bakış açısıyla ilgi açlığına kesiyor.
Doktor muayenesine giden yolda tanıştığımız çiftin münasebetlerine dair farkındalıkları ise şöyle uyandırıyor: “Kerem başını yana eğip sırıttı. “Öyle mi anladın, o vakit öyledir, ne diyeyim.” Durdu. “Yani her şey birebir konu, iğne yapıp göndermiyor mı? Neyse.””. “Bu sefer de Sezin güldü. “Psikolojik diyorsun yani, öyledir kesin, tamam.””
Yazar, hikayenin karanlık tarafı Doktor Sağbırakmayan’ın varlığını ise tüm bu ikili bağ boyunca hissettirirken, görünürlüğünü sona bırakıyor. Hikaye boyunca Doktor Sağbırakmayan’ın uzmanlığı veyahut cinsiyeti konusunda büyük bir muallak yaratan Emirhan Burak Aydın, bana kalırsa bu kısmı ilgiye nazaran şekillenen bir mefhuma dönüştürüyor.
Balon metaforunu hikaye boyunca alt metinde sönmeye bırakan müellif, finalde bu metaforu gerçeğe çağırarak son ve öldürücü vuruşunu yapıyor.
MIY MIY MIY MIY
Boncuk’un ikinci hikayesi Mıy Mıy Mıy Mıy, Doktor Sağbırakmayan’daki yalnızlık imgesini öteki bir yanından yakalayan bir hikaye olarak çıkıyor karşımıza. Mıy Mıy Mıy Mıy’da -önceki hikayenin ana karakterleri Kerem ve Sezin’le yakın yaşlara, yakın omurlara sahip- Fuat ve Dilek; şimdi evliliklerinin harlı zamanlarındalar. İkilinin birbirlerine duydukları katıksız şefkat ve bağlılık, Fuat’ın geçirdiği trafik kazasıyla arşa yükselirken, Fuat’ın geçmişinden gelen birinin huzursuz edici varlığı da su yüzüne çıkıyor. O denli ki bu kişi, içindeki yalnızlığı dışa vurmak ve belindeki silahın namlusunu kavrayarak o hayal ettiği hazza ulaşmak isteyen, güdülerinin peşinden gitmeye meyilli bir polisten, Fuat’ın askerlik arkadaşı Okan’dan diğeri değil.
Boncuk, Emirhan Burak Aydın, 208 syf., Holden Kitap, 2024. Fuat ve Okan’ın rakı masasında oturduğu ve tıpkı ipin üzerinde yürümeye çabaladığı cambazlık kısmı ise hem huzursuz edici hem de tuhaf bir biçimde keyifli. Emirhan Burak Aydın’ın tekinsizliği gerçek diyaloglarla beslemesinin bu keyif vericilik açısından değerli olduğunu düşünüyorum. Şöyle ki Fuat’ın Okan’ı tanımlarken sarf ettiği şu cümle, “Üniformadan içeri geçirmiyordu azarları,” onun ruhsuzluğuna dair değerli bir ipucu. Ve bir başka cümle ise, karanlığın ne kadar sınırsız olabileceğine ve Fuat’ın Okan’a bakarken hissettiklerine ıslık çalar formda şöyle: “Bu adam, karısını bile isteyebilirdi bir gün ondan.”
ZAMBRA, TUTSAK
Karabağlar’a isimli hikayede Duru karakteriyle tanıştırıyor bizi müellif. Sosyo-ekonomik şartları başka hikaye karakterleriyle örtüşen Duru, sıradan bir gününde, İzban istasyonunda selamlıyor bizi. Üstelik sadece bizi de değil; hayal mi gerçek mi kavrayamadığımız ve hatta muharririn vakit zaman yan karakterlerin diyaloglarında bile bizi varlığına ikna etmeye çalıştığı Zambra’yla da. Müellifin, “Göğsünün iki yanından birer boynuz üst hakikat çıkıyordu, karnının iki tarafında içeriye gerçek eğimli iki boynuz daha vardı, yamuk yumuk şişkin kollarının birçok yerinde minik ancak ucu sivri öteki boynuzlar da çıkıyordu. Ağzı leş üzere kokuyordu,” diye tanımladığı Zambra, bir bakıma Duru’nun yalnızlıkla baş etme, kendi karanlığına bakma hali olarak duruyor hikayenin içinde. Ancak tıpkı vakitte bilimkurgunun etkileyici bir örneği de.
Tüm bunların dışında Duru, Zambra’ya giden perdeyi geçmişindeki bir günle ortalarken, varlık ve yokluk ortasındaki sorgulamaya da düşüyor.
Karabağlar’a epey spekülatif, beğenilen yanları olan bir hikaye olarak görülebilir. Fakat hikayenin giriş kısmında yaşananların ve diyalogların hikayenin bütününe hizmet etmediğini, hikayenin içinde vakit zaman merkezi kaybettiğimi ve eksiltmeyle çok daha güçlü olabileceğini düşündüğümü söylemeliyim.
Makam Sürücüsü İlhamını Bağlıyor, kavunun imgelem olduğu, hikayenin ana karakteri olan makam sürücüsünün kavunla çocukluğun sığınağına göz kırptığı, gerçeğin bulanık formda anlatıldığı bir hikaye. O denli ki makam sürücüsünü oğluna rol model olmaya çabalarken gördüğümüz hikayede, mazoşizme rastlıyoruz. Bu kısım makam sürücüsünün tutsak olana yardım mı edeceği yoksa sessiz mi kalacağı sorusunu sorduğumuz yer. Nihayetinde muharrir bizi ustalıkla kuşkuya düşürüyor ve ana karakterin gördüklerinin gerçekliğini sorgulamamızı, bunun içsel bir kayboluş olduğunu düşünmemizi ve hatta yüzü kese kâğıdıyla saklanan tutsağın kimliğine dair sorgulamaya gitmemizi sağlıyor.
Makam Sürücüsü İlhamını Bağlıyor’dan en sevdiğim pasajı buraya bırakıyorum: “İyi bir makam sürücüsü, çalıştığı kenti avcunun içi üzere bilen ya da bilmediği yeri soracağı dostları olan insan demekti. Güzel bir makam sürücüsü birebir vakitte, o denli gerekiyorsa, emniyet şeridine de girmeyi göze alacağı gri bölgelerde dolaşmayı âlâ bilmeliydi.”
ENDERUNLU FAZIL VE DİĞERLERİ
‘Boncuk’un en klasik hikayesi Baldır, Enderunlu Fazıl’ın “Sim-i hâlis üzere ol baldırı der kim görse, Rahm-i mâderde gümüş mâ’deni var mı sanki?” epigrafıyla açılıyor. Hikayenin ana fikrine tezahürü güçlü olan bu epigraf, bir bakıma yaşanacaklara dair sinyal de barındırıyor.
Yazarın kuir bir bağlantıyı anlattığı Baldır’da İhtiyar ve Delikanlı karakterlerinin beklentilerindeki ayrışmalar, ikili ortasındaki yaş farkının başarılı bir sözü. Muharririn karakterlerin zihninden uzakta durduğu, eylemselliğin hissedildiği Baldır, ihtiraslı kısımlarıyla de öne çıkıyor: “İhtiyar yataktan kalkıp yerde diz çöktü. Yatağın kenarına oturan Delikanlı’nın ayva göbeğine dokundu, baldırlarını kavradı. Ne hoşlardı, sıkı sıkıya. Kondomu çıkardı. O anda, yerde diz çökmüşken aklına geldi. Delikanlı’nın nereli olduğunu sormamıştı. Daima sorardı halbuki.”
‘Boncuk’un öteki hikayeleri Gulyabani Dostlarım, Yankıyer, Tamamköy ve Dizi Seyircisi de evvelki hikayelerde gördüğümüz sıradan insanların sıradışı taraflarını gösterir biçimde. Dizi Seyircisi, kitaba ismini veren ‘Boncuk’u da içinde taşıdığı için ayrıyeten akılda kalıcı.
DIŞARDAKİLER
‘Boncuk’taki karakterlere biraz daha dışarıdan, bütünsel olarak baktığımızda; hayatlarını idame ettirmeye çabalayan, fatura ödemek, hesap kapattırmak, fırındaki işini kovalamak, trafiği alt etmek üzere günlük koşturmaların içinde çabalayan insanlara rastladığımızı söyleyebilirim. Bu insanların sıradanlığını kıran ise Emirhan Burak Aydın’ın vakit zaman tuhaf olabilecek fantastik ya da bilimkurgu tesirinde kavramlar eklemesi. Müellifin hayal gücünün sivri uçlarını gösteren bu ayrıntılar, içimizde olanın, bizde var olanın ötesindeki yani tam bir Dışarıdakiler kavramı.
‘Boncuk’taki hikayelerin uzun, vakit zaman çerçevenin hudutlarını zorlayan ve merkez noktasını kimi vakit kaybettiren anlatımlara sahip olduğunu da son kelama ekleyerek, yazımı Ece Ayhan’ın Anahtarlar şiirinden öteki bir alıntıyla bitirmek istiyorum. ‘Boncuk’un odalarının panjurlarını açıp içeriyi daha rahat görebilin diye:
“Bilmem şu uzakta odaların
Pancurlarını açmışlar
Açmışlar mı açmışlar açmışlar”
Başlık: Ece Ayhan’ın Anahtarlar şiirinden bir cümle.